Casus ter introductie

Casus van een gezinsbehandelaar die werkt met dove en slechthorende kinderen en hun ouders:

“Laatst zat ik in een ruimte te wachten totdat we compleet waren. Naast de ouders zouden nog diverse andere partijen aansluiten om een gezamenlijk plan te maken voor de begeleiding.

De ouders kwamen als eerste binnen. Ruim op tijd. We moesten nog minutenlang wachten op de anderen. Ik zag dat de moeder er ellendig uitzag. Alsof ze ieder moment in huilen kon uitbarsten. Ik durfde niets te zeggen, bang dat ze meteen inhoudelijk van wal zou steken. Dat zou het gesprek al starten terwijl de anderen er nog niet waren. Ik wist niet wat te doen. Ik bleef maar stil en keek de andere kant op.”

Het is nog niet altijd gemakkelijk om na “HALLO!” iets te zeggen dat ertoe doet. Iets dan van waarde is voor de ander en voor jezelf.

Zoals in deze casusbeschrijving had deze jongedame haar hoofd gevuld met allerlei aannames en gedachten die niet helpend waren en die haar op dat moment verlamden.

Een reactie had kunnen zijn: “Goh mevrouw, ik wil nog niet de inhoud met u in gaan, omdat collega’s zo aanschuiven. Ik heb de indruk dat u het moeilijk heeft en ik wil u laten weten dat ik dat zie en dat ik met u meeleef!”

Natuurlijk zijn daar nog meer mooie opties te bedenken die voor de ander waardevol kan zijn.

Hallo en je beperkende gedachten

Eric Berne schreef een boek dat de titel kreeg: “What do you say after you say hello?”

Hierin benadrukt hij dat veel mensen last hebben van allerhande beperkende gedachten die direct na de HALLO op komen zetten. Ervaringen uit het verleden, ideeën over hoe het wel of niet hoort, gedachten dat die ander vast niet zit te wachten op een opmerking van mij, enzovoort. Die gedachten komen meestal voort uit emoties zoals ongemak, onzekerheid (variaties op angst) of irritatie of frustratie (variaties op boosheid).

Hallo en nieuwe gedachten

Waarschijnlijk had je last van patronen. Patronen die onderdeel zijn van jouw script: jouw venster op de wereld met bijbehorende overtuigingen.

Het zelfonderzoek naar dit patroon helpt je om sterker te worden in het hier en nu.

Wanneer je recentelijk zo’n gedachte had na een HALLO en je zei niet wat je mogelijk had willen zeggen, analyseer dan wat hier aan de hand was.

Ik heb om je te helpen een aantal helpende vragen:

• Waar komt mijn onvermogen om te reageren op dat moment vandaan?
• Hoe en wanneer is die ontstaan?
• Wat maakt dat ik nog altijd dezelfde manier van reageren heb al sinds toen?
• Welke opties heb ik in het hier en nu om daar verandering in aan te brengen?

Vervolgens adviseer ik je om nadat je HALLO zei, diep in te ademen. Adem in zodat je je middenrif omhoog voelt komen. Voel het zuurstof je longen in gaan. Bij het uitademen ontspan je achtereenvolgens de spieren in je schouders en in je buik.

Kijk de ander aan en voel wat er in je lijf gebeurt met je als je de ander aankijkt en contact maakt. Vertaal wat er op dat moment in je opkomt naar een zin of een vraag die van waarde kan zijn voor de ander.

Soms is een open vraag het beste, zoals:

“Hoe gaat het echt met u?”

“Wat gebeurt er op dit moment met u”

Soms is een zin vol compassie en aandacht meer dan genoeg om de ander te laten weten dat je hem of haar echt hebt gezien en gehoord:

“Ik denk te zien dat u het moeilijk heeft, ik voel met u mee.”

Soms is een combinatie helpend:

“Ik voel spanning in mijn lijf door deze situatie, hoe is dat voor u?”

“Wat een verdrietige situatie waar u in verkeert, wat kan ik voor u doen?”

En…bedenk daarbij dat ieder de verantwoordelijkheid heeft voor zijn of haar problemen. Het is belangrijk die verantwoordelijkheid ook daar te laten. Dat betekent niet dat je geen compassie mag tonen of je steun mag uitspreken.

Dus, wat zeg jij nadat je HALLO hebt gezegd?

Patrick Odendaal